یکی از مهم‌ترین تصمیماتی که هنگام راه‌اندازی پروژه در Jira Software باید بگیرید، انتخاب بین Scrum Board و Kanban Board است. هر دو این روش‌ها جزء متدولوژی‌های چابک (Agile) محسوب می‌شوند، اما کاربردها و ویژگی‌های متفاوتی دارند. در این مقاله به‌طور کامل با هر دو روش آشنا می‌شویم و معیارهای انتخاب صحیح را بررسی می‌کنیم.
Scrum Board چیست؟
Scrum Board یک ابزار تجسمی است که براساس فریمورک Scrum طراحی شده و به تیم‌ها کمک می‌کند تا کار خود را در Sprintهای زمان‌محدود سازماندهی کنند. این روش بر تحویل منظم محصول و بهبود مداوم تأکید دارد.
ویژگی‌های کلیدی Scrum Board در Jira:
1. Sprint Planning
- امکان ایجاد Sprint با مدت زمان مشخص (معمولاً 1-4 هفته)
- تخمین Story Point برای هر Task
- تعیین Sprint Goal و اهداف مشخص
- Capacity planning براساس سرعت تیم
2. Sprint Backlog Management
- انتقال آسان Task ها از Product Backlog به Sprint Backlog
- امکان اولویت‌بندی داخل Sprint
- تغییر وضعیت Task ها از To Do به In Progress و Done
- مشاهده پیشرفت در قالب Burndown Chart
3. Sprint Review و Retrospective
- ارزیابی خودکار سرعت تیم (Velocity)
- گزارش‌های مفصل از عملکرد Sprint
- امکان برگزاری Sprint Review جلسات
- ثبت نکات بهبود برای Sprint های آتی
مزایای Scrum Board:
- ساختار مشخص: چارچوب زمانی معین برای تیم‌هایی که به structure نیاز دارند
- پیش‌بینی‌پذیری: امکان برآورد دقیق زمان تحویل
- فوکس بر هدف: تمرکز بر اهداف مشخص در هر Sprint
- بهبود مداوم: فرآیند منظم بازبینی و بهبود
- گزارش‌گیری دقیق: ابزارهای تحلیلی قوی برای اندازه‌گیری عملکرد
Kanban Board چیست؟
Kanban Board یک سیستم تجسمی مدیریت کار است که بر جریان مداوم کار تأکید دارد. این روش بدون محدودیت زمانی مشخص، کار را از طریق مراحل مختلف هدایت می‌کند.
ویژگی‌های کلیدی Kanban Board در Jira:
1. Work in Progress (WIP) Limits
- تعیین حداکثر تعداد Task در هر column
- جلوگیری از overcommitment تیم
- بهبود کیفیت و تمرکز بر تکمیل کارهای شروع شده
- visualization واضح از bottleneck ها
2. Continuous Flow
- بدون Sprint یا time-box محدود
- اضافه کردن Task جدید در هر زمان
- اولویت‌بندی پویا براساس نیازهای تجاری
- تحویل مداوم ویژگی‌ها
3. Column Configuration
- امکان سفارشی‌سازی کامل column ها
- تعریف Definition of Done برای هر مرحله
- ایجاد sub-columns برای فرآیندهای پیچیده
- swimlane ها برای دسته‌بندی انواع مختلف کار
مزایای Kanban Board:
- انعطاف‌پذیری بالا: امکان تغییر اولویت‌ها در هر زمان
- عدم محدودیت زمانی: مناسب برای کارهای maintenance و support
- تحویل سریع: امکان release مداوم ویژگی‌ها
- شفافیت فرآیند: visualization واضح از وضعیت کارها
- کاهش waste: حذف کارهای غیرضروری و بهینه‌سازی جریان
مقایسه جامع Scrum vs Kanban
از نظر ساختار زمانی:
Scrum Board:
- Sprint های زمان‌محدود (1-4 هفته)
- Planning جلسات منظم
- Review و Retrospective دوره‌ای
- تعهد مشخص در ابتدای هر Sprint
Kanban Board:
- بدون محدودیت زمانی
- Planning مداوم و پویا
- Review در صورت نیاز
- تعهد براساس ظرفیت فعلی
از نظر مدیریت تغییرات:
Scrum Board:
- تغییرات در طول Sprint محدود
- اولویت‌بندی در ابتدای Sprint
- مقاومت در برابر تغییرات میانSprint
- تمرکز بر تکمیل commitment های Sprint
Kanban Board:
- تغییر اولویت در هر زمان ممکن
- اولویت‌بندی مداوم براساس value
- سازگاری بالا با تغییرات urgnt
- تمرکز بر تحویل سریع‌ترین value
از نظر اندازه‌گیری عملکرد:
Scrum Board:
- Velocity (Story Point per Sprint)
- Burndown و Burnup Charts
- Sprint Completion Rate
- Team Capacity Utilization
Kanban Board:
- Lead Time (زمان کل از درخواست تا تحویل)
- Cycle Time (زمان active work)
- Throughput (تعداد Item های تکمیل شده)
- WIP و Flow Efficiency
کدام روش برای تیم شما مناسب است؟
Scrum Board را انتخاب کنید اگر:
- تیم شما جدید است و به ساختار مشخص نیاز دارد
- محصولتان feature-driven است با requirement های مشخص
- مشتری یا stakeholder ها به timeline مشخص نیاز دارند
- تیم توسعه نسبتاً stable است و کمتر تغییر می‌کند
- امکان planning منظم و جلسات تیمی وجود دارد
- نیاز به پیش‌بینی دقیق برای release planning دارید
مثال کاربردی Scrum:
تیم توسعه یک اپلیکیشن موبایل که باید هر 2 هفته نسخه جدیدی را در App Store منتشر کند و feature های مشخصی را تحویل دهد.
Kanban Board را انتخاب کنید اگر:
- کار شما support/maintenance محور است
- اولویت‌ها مکرراً تغییر می‌کنند و unpredictable هستند
- تیم شما mature است و به autonomy بالایی دست یافته
- نیاز به تحویل مداوم و بدون delay دارید
- تنوع زیادی در نوع کارها وجود دارد
- تمرکز بر optimization فرآیند و کاهش waste است
مثال کاربردی Kanban:
تیم DevOps که باید به صورت مداوم به incident ها، infrastructure changes، و درخواست‌های مختلف پاسخ دهد.
پیکربندی Scrum Board در Jira
گام 1: ایجاد پروژه Scrum
Project Settings → Create Project → Scrum Template
گام 2: تنظیم Sprint Duration
- رفتن به Board Settings
- انتخاب مدت زمان Sprint (1-4 هفته)
- تعیین Start Day و Working Days
گام 3: کانفیگ Story Points
- فعال‌سازی Estimation (Story Points, Hours, یا T-shirt sizes)
- تعیین Estimation Scale (Fibonacci, Linear)
- آموزش تیم در estimation techniques
گام 4: تنظیم Workflow
- تعریف Status های To Do, In Progress, In Review, Done
- ایجاد Transition Rules
- تنظیم Automation برای status changes
پیکربندی Kanban Board در Jira
گام 1: ایجاد پروژه Kanban
Project Settings → Create Project → Kanban Template
گام 2: طراحی Column Structure
- تعریف مراحل کاری (Analysis, Development, Testing, Deployment)
- ایجاد sub-columns در صورت نیاز
- تنظیم Column Constraints
گام 3: تعیین WIP Limits
- تعیین حداکثر آیتم در هر column
- تنظیم Warning ها برای نزدیک شدن به limit
- ایجاد Policy های Clear برای هر column
گام 4: ایجاد Swimlanes
- دسته‌بندی براساس Priority (Urgent, High, Normal)
- تفکیک براساس نوع کار (Bug, Feature, Enhancement)
- ایجاد Expedite Lane برای کارهای اضطراری
ترکیب Scrum و Kanban: Scrumban
گاهی تیم‌ها نیاز دارند از مزایای هر دو روش استفاده کنند. Scrumban ترکیبی از Scrum و Kanban است که:
ویژگی‌های Scrumban:
- Sprint های کوتاه‌تر (1-2 هفته) با انعطاف بیشتر
- WIP Limits همراه با Sprint Planning
- Retrospective منظم با Continuous Improvement
- Pull-based system با time-boxed iterations
مناسب برای تیم‌هایی که:
- از Scrum شروع کرده‌اند اما نیاز به انعطاف بیشتر دارند
- کار maintenance و feature development دارند
- به تدریج می‌خواهند به سمت Kanban حرکت کنند
نکات پیشرفته و Best Practices
برای Scrum Board:
- Sprint Goal را مشخص نگه دارید – هر Sprint باید هدف واضحی داشته باشد
- Definition of Done را از قبل تعین کنید
- Velocity را به عنوان ابزار planning استفاده کنید، نه metric عملکرد
- Sprint Review را با stakeholder ها برگزار کنید
- Retrospective را جدی بگیرید و action item داشته باشید
برای Kanban Board:
- WIP Limits را محترم بشمارید – اگر column پر است، کار جدید نگیرید
- Lead Time را اندازه‌گیری و بهبود دهید
- Daily Standup را بر روی Board و flow متمرکز کنید
- Policies را برای هر column شفاف تعریف کنید
- Bottleneck ها را شناسایی و حل کنید
اشتباهات رایج و راه‌حل‌ها
اشتباهات در Scrum:
- Over-commitment در Sprint Planning → تخمین واقع‌بینانه و buffer در نظر گرفتن
- تغییر مکرر Sprint Scope → محترم شمردن Sprint commitment
- نادیده گرفتن Retrospective → جدی گرفتن feedback و اعمال تغییرات
اشتباهات در Kanban:
- نادیده گرفتن WIP Limits → آموزش تیم و monitoring مداوم
- نبود سیاست‌های واضح → تعریف Definition of Done برای هر column
- عدم اولویت‌بندی → استفاده از techniques مثل MoSCoW یا Value-based prioritization
نتیجه‌گیری
انتخاب بین Scrum Board و Kanban Board به نوع کار، ماهیت تیم، و نیازهای سازمانی شما بستگی دارد. Scrum برای تیم‌هایی که نیاز به ساختار، پیش‌بینی‌پذیری، و تحویل منظم دارند مناسب است. Kanban برای محیط‌هایی که انعطاف‌پذیری، پاسخ سریع به تغییرات، و بهینه‌سازی مداوم فرآیند اولویت دارد، بهترین گزینه محسوب می‌شود.
مهم این است که روشی را انتخاب کنید که با فرهنگ تیم و نیازهای کسب‌وکارتان هماهنگ باشد. همچنین، هیچ منعی وجود ندارد که از Scrumban استفاده کنید یا به مرور زمان از یک روش به روش دیگر migrate کنید.
منابع بیشتر: